نقش تغذیه ای عناصر ریز مغذی در گیاهان

نقش تغذیه ای عناصر ریز مغذی در گیاهان

عناصر کم نیاز یا ریز مغذی ها شامل آهن(Fe)، روی(Zn)، منگنز(Mn)،مس(Cu)، بور(B)، مولیبدن(Mo)  و کلر(Cl) ، که گیاهان به مقادیر نسبتا کم، اما ضروری نیازمند هستند.

مقدار و وظیفه عناصر ریز مغذی در گیاه

عناصر ریز مغذی نقش مهمی در رشد و نمو گیاهان دارند. متابولیسم گیاه، سنتز کلروفیل، تولید کربوهیدرات ها، رشد و نمو میوه و بذر توسطریز مغذی ها انجام می شود. عناصر کم نیاز مانند کلر، مس، آهن و منگنز در فرآیندهای مختلف مربوط به فتوسنتز شرکت می کنند، بنابراین کمبود آنها باعث کاهش کلروفیل و نهایتا کاهش رشد و نمو گیاه خواهد شد. عناصر مس، آهن، منگنز،آهن) سیستم های مختلف آنزیمی را فعال می کنند و مولیبدن انحصارا برای فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز است. بور تنها عنصری است که نه تنها در فعالیت های آنزیمی و فتوسنتز شرکت میکند بلکه در سیستم زایشی و انتقال کربوهیدراتها نیز موثر است.

تاثیر عوامل محیطی در جذب عناصر ریز مغذی

دما: در دسترس بودن اکثر عناصر ریز مغذی تحت تاثیر دمای محیط ریشه است. به این نحو که در دمای پایین فعالیت ریشه و همچنین فعالیت میکروبی خاک کاهش می یابد و سرعت انحلال و انتشار عناصر غذایی کم می گردد. دمای پایین خاک کاهش رشد ریشه و افزایش HCO3 را در بر دارد. دمای مطلوب محیط اطراف ریشه در حدود ۲۱ تا ۲۳ درجه سانتی گراد است. هر چند که برخی منابع دمای ۱۸ درجه سانتی گراد را نیز دمای مطلوب ذکر کرده اند.

 pHخاک:  تغییرات پی اچ خاک یکی از عوامل مهم در جذب عناصر ریز مغذی است.  پی اچ خاک بر حلالیت ، غلظت در محلول خاک، شکل یونی و تحرک پذیری عناصر ریز مغذی تاثیر می گذارد.  در محیط هایی با پی اچ بالا (شرایط قلیایی) جذب عناصر آهن، روی، منگنز و مس کاهش یافته ولی جذب عنصر مولیبدن افزایش می یابد.  با کاهش پی اچ( شرایط اسیدی) جذب عنصر مولیبدن کم می شود.  بور تنها ریز مغذی است که به عنوان یک مولکول غیر یونیزه  در محدوده پی اچ  ۷ در دسترس گیاهان قرار دارد. بنابر این لازم است قبل از کشت در گلخانه، آزمایش آب و آزمایش خاک انجام شود تا وضعیت پی اچ خاک و آب مورد بررسی قرار گیرد.

رطوبت: میزان رطوبت بستر یکی از عوامل بسیار مهم در جذب عناصر غذایی است. با کاهش رطوبت خاک، عناصر ریز مغذی به ذرات کلوئیدی سطح خاک چسبیده و در نتیجه بی حرکت می شوند. زهکش نامناسب و رطوبت بیش از حد میزان انتشار اکسیژن کاهش می یابد و جذب منگنز کم می شود در حالت خفگی ریشه جذب آهن دچار اختلال شده و گیاه علائم کمبود آهن را نشان میدهد. بالا بردن ماده آلی خاک موجب تهویه بهتر بستر می شود. بهتر است با روش های نوین آبیاری میزان رطوبت خاک را در حد ظرفیت زراعی(FC) نگه داشت. در این شرایط رطوبت به گونه ای است که آب آزاد وجود ندارد و هوا به اندازه کافی در بستر جریان دارد.

نوع بافت خاک: خاک های رسی حرکت مواد غذایی را محدود می کند. خاک های شنی مواد غذایی را در خود نگه نمی دارد. خاک هایی با مواد آلی کم ممکن است با کمبود مولیبدن همراه باشند. خاک هایی با مواد آلی زیاد ممکن است منگنز، مس و روی قابل دسترس کمی داشته باشند. شخم زدن عمیق می تواند دسترسی به مواد غذایی را افزایش دهد.